FIFA od wielu lat regularnie implementuje wizję futbolu jako sportu wielce konkurencyjnego. Aby zbadać ten trend, przeprowadziła szeroki, ogólnoświatowy research. Następnie opublikowała raport analizujący poziom konkurencyjności w każdym piłkarskim kraju zrzeszonym w światowej organizacji. Innym dodatkowym celem było wyselekcjonowanie poszczególnych lig, w których istnieje problem związany z dominacją rozgrywek przez niewielką liczbę klubów. Federacja w raporcie tym szczegółowo opisuje strukturę oraz sposób organizacji rozgrywek w każdym z 211 stowarzyszeń członkowskich FIFA. Znajduje to odzwierciedlenie w dwóch wskaźnikach: liczbie drużyn, które zdobywały tytuły mistrzowskie oraz różnicach punktowych w tabeli na koniec sezonu. W raporcie, aby zapewnić dodatkowy kontekst, przedstawiono również lata założenia poszczególnych klubów i federacji.
FIFA stworzyła zestaw danych, który powinien być używany jako fundament przez organizatorów rozgrywek do osiągnięcia zdrowej równowagi konkurencyjnej. Ponadto ma on na celu zachęcanie do ogólnego rozwoju w kulturze piłkarskiej każdego narodu. Misja projektu “The Vision 2020-2023: Making Football Truly Global” to zakwestionowanie i rzucenie wyzwania obecnie hegemonii poszczególnych klubów i federacji w futbolu. Ma to nastąpić poprzez zapewnienie stowarzyszeniom członkowskim odpowiednich narzędzi i struktur wsparcia, aby wykorzystali swój pełny potencjał na arenie międzynarodowej. Omawiany raport nie przedstawia aspektów związanych z formatem Ligi Mistrzów, ani innych tego typu rozgrywek.
Gianni Infantino uważa, że futbol jako sport globalny wymaga podniesienia poziomu gry na całym świecie. Docelowo, jego zdaniem, we wszystkich konfederacjach powinno być co najmniej 50 klubów z szansą zdobycia Klubowego Mistrzostwa Świata. Równowaga konkurencyjna jest ważną koncepcją w sporcie, znaną i podejmowaną w różnego rodzaju badaniach od dziesięcioleci. Jak powszechnie wiadomo, rozgrywki stają się mało interesujące, jeśli już przed meczem wynik końcowy zdaje się być przesądzony.
Charakterystyka badanych lig
W ostatnim sezonie (2019/20) łącznie 2755 klubów wzięło udział w rozgrywkach najwyższych krajowych lig na całym świecie. Ich rozmieszczenie geograficzne z grubsza odzwierciedla historyczną popularność zorganizowanej i sprofesjonalizowanej piłki nożnej na każdym z kontynentów. AFC stanowi 20% całej światowej federacji, CAF 30%, Concacaf 14%, CONMEBOL 6%, OFC 4% i UEFA 26%. Istnieje duży potencjał wzrostu, zwłaszcza w Azji – obecnie najbardziej zaludnionej części świata.
Patrząc wstecz na ostatnie 15 sezonów, aż 164 (78%) federacji rozgrywało swoje główne ligi nieprzerwanie, sezon po sezonie. Nie liczono oczywiście rozgrywek przerwanych przez pandemię Covid-19. W ciągu ostatnich pięciu sezonów liczba ta sięga już 180 (85%). To pokazuje bardzo silną pozycję lig krajowych w federacjach. Stanowią one bazę dobrze zorganizowanego sportu niemal na całym świecie.
W 211 badanych rozgrywkach krajowych brało udział średnio 13 drużyn i rozgrywano średnio 24 kolejki. Co ciekawe, najczęściej ligi składa się z 10 zespołów, co ma miejsce w przypadku 34 (16%) rozgrywek. Zauważono także ogromną dysproporcja pomiędzy największą a najmniejszą ligą. W ciągu ostatnich pięciu sezonów w największych rozgrywkach uczestniczyło średnio 28 drużyn, w porównaniu do zaledwie 3 w najmniejszej. Jeśli chodzi o format rozgrywek, najczęstszą strukturą jest prosty sezon regularny – występuje on w 111 rozgrywkach (54%). Natomiast 96 (46%) obejmuje sezon regularny oraz decydującą rundę w postaci play-off lub mini-lig.
Krajowi mistrzowie
W kontekście ligowych mistrzów, w ciągu ostatnich pięciu sezonów krajowe rozgrywki miały średnio trzech różnych zwycięzców. Zaledwie 3 światowe ligi (1%) miały różnych mistrzów w każdym z sezonów. Z drugiej strony, aż 23 z nich (11%) zostały wygrane przez ten sam klub w ciągu pięciu kolejnych kampanii. Patrząc w perspektywie ostatnich 15 sezonów, średnia liczba klubów, które w ostatecznym rozrachunku zostawały zwycięzcami krajowych rozgrywek, wynosi 5. Najwyższy wynik to aż 11, a najniższy zaledwie 2 różnych mistrzów.
Biorąc pod uwagę wszystkie krajowe rozgrywki, przeciętna najdłuższa passa to cztery kolejne tytuły; jednak najczęstszym scenariuszem jest seria dwóch tytułów z rzędu, która miała miejsce 62 razy (30%). W ostatnich pięciu sezonach średnia różnica między zwycięzcami a wicemistrzami wynosiła 6 punktów, przy czym różnica między zwycięzcami a zespołami zajmującymi trzecie miejsce wynosiła już tych punktów 11 (miejsce drugie i trzecie dzieliło średnio 5 ligowych punktów). Największa średnia różnica między pierwszym a drugim zespołem odnotowana w jednej lidze, wyniosła dość znaczącą liczbę 16 punktów. Średnio mistrz każdego kraju zdobywał 76% możliwych do uzyskania wszystkich punktów. W przypadku wicemistrzów statystyka ta wyniosła 67%, a dla ostatniego miejsca na podium 60%.
Format rozgrywek
Wielkość ligi, format rozgrywek i długość sezonu mogą mieć wpływ na łączną liczbę meczów rozgrywanych w trakcie jednego sezonie. Wykres zamieszczony poniżej ilustruje te złożone interakcje obecne w UEFA. Biorąc pod uwagę ostatnie pięć sezonów, dane liczbowe wskazują, że średnia liga w UEFA składa się z 13 zespołów, które rozgrywają 215 meczów w 32 kolejkach.
Ligi z najmniejszą liczbą występujących drużyn dobitnie ukazują, jak format rozgrywek wpływa na ilość rozgrywanych w sezonie spotkań. Na przykład Litwa z ośmioma drużynami w najwyższej klasie rozgrywkowej ma więcej meczów do rozegrania i większą liczbę punktów do zdobycia niż Andora, Łotwa czy Armenia. W górnej części wykresu widać ligi składające się z 20 zespołów, w których rozgrywanych jest 38 kolejek i 380 meczów łącznie (Anglia, Francja, Włochy, Hiszpania). Innym popularnym formatem są ligi z 18 drużynami, 34 kolejkami i łącznie 306 meczami. W tej grupie są cztery znane ligi w Europie – niemiecka, holenderska, portugalska i turecka.
Historyczny wątek lig
W całym raporcie ukazano również aspekt historyczny, dotyczący lat powstawania i zakładania klubów piłkarskich. Ze wszystkich badanych klubów średni rok założenia to 1967, przy czym najstarszy klub powstał w 1869 roku, a najnowszy w 2020 roku. Dekadą, w której powstało najwięcej klubów, była pierwsza dekada XXI wieku (346 klubów, czyli 13%), z odnotowanym szczytem w 2009 roku (utworzono wówczas 49 nowych klubów). W sumie 25% obecnych klubów powstało do 1939 roku. Do roku 1979 istniało już 58% zespołów, a do 2019 roku aż 99,8% z nich. Tymczasem średnia data utworzenia krajowej federacji będącej członkiem FIFA to rok 1943. Najstarsza z nich została uformowana w 1863 roku, a najnowsza w 2011 roku, co daje różnicę aż 148 lat. Statystyka ta ukazuje w bardzo dosadny sposób, że mimo upływu lat, popularność piłki nożnej notorycznie wzrasta, co przekłada się na coraz większe bezpośrednie zainteresowanie na całym świecie.
